Gunstregime voor familiale ondernemingen, zelfs met vastgoed

Tijdens de eerste week van de ongeziene lockdown merken we dat iedereen zich tracht aan te passen aan deze nieuwe situatie. Mensen (her)organiseren zich om thuiswerk mogelijk te maken, zoeken oplossingen om te voorzien in de opvang van hun kinderen of om boodschappen te kunnen doen. Het werd hierbij snel duidelijk dat deze nieuwe manier van werken ook gevolgen zal hebben van zodra deze crisis achter de rug is.

We voelen echter ook aan dat in deze onzekere tijden mensen (terecht) vragen hebben omtrent hun familiale planning. Is deze volledig? Voldoet de planning nog steeds aan mijn wensen en onze (gewijzigde) situatie? Of moet er bijgestuurd worden? Of soms wenst men gewoon graag de bevestiging dat de planning nog steeds voorzien is op de meeste situaties. Dat dit gevoel bij veel mensen heerst, wordt bevestigd in een artikel dat verscheen in De Tijd van 19 maart. Zo krijgen (o.a.) notarissen veel vragen over vermogensplanning. Als reden wordt aangehaald dat mensen door de coronamaatregelen hier nu tijd voor hebben of omdat ze beseffen dat ze dit al wat te lang hebben laten liggen.

Maar de lockdown heeft ook gevolgen voor de praktische kant van uw planning. Zo spelen de notarissen vaak een cruciale rol in de opzet of afwerking van een vermogens- en successieplanning, denk maar aan het verlijden van schenkingsaktes of testamenten.

Welnu, in een persbericht dd. 18 maart 2020 heeft de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat kenbaar gemaakt dat alle aktes waarvan de ondertekening voorzien is tot 5 april 2020 in principe uitgesteld worden naar een nader te bepalen datum.  Enkel dringende aktes, alsook aktes die binnen een fiscale termijn verleden dienen te worden – of waarvan de financiële belangen voor de betrokken personen erg groot zijn, worden nog verleden tussen nu en 5 april.

Met betrekking tot de fiscale termijnen heeft VLABEL ook enkele maatregelen genomen. Zo wordt er inzake de fiscale verplichtingen voor erfbelasting en registratiebelasting voorzien in een extra termijn van twee maanden na het einde van de periode van de corona-maatregelen. Voor meer informatie en enkele voorbeelden kan verwezen worden naar de website van VLABEL.

De verlenging van de fiscale termijnen is helaas in sommige situaties geen oplossing voor de akten zelf die nog verleden zouden moeten worden. Zoals reeds aangehaald kunnen deze nog steeds doorgaan indien dit dringend is of er grote financiële belangen op het spel staan. Deze “dringendheid” dient naar de omstandigheden in concreto door de notaris te worden beoordeeld. Als voorbeeld wordt meegegeven dat een nakend overlijden een dringende reden uitmaakt. Aldus kan een akte van schenking, een testament, een zorgvolmacht of een wijziging van huwelijkscontract eventueel nog spoedig verleden worden in het licht van een nakend overlijden of onbekwaamheid.

Is de voorgenomen stap in de planning echter minder dringend, dan zal de akte wellicht moeten uitgesteld worden.

Voor een groot aantal handelingen bestaan er gelukkig ook alternatieven, die onderhands voltrokken kunnen worden en die eventueel in een latere fase nog authentiek bevestigd kunnen worden.

Zo is het eigenhandig testament een waardig alternatief voor het notarieel testament, met nagenoeg een identieke uitwerking op fiscaal en civiel vlak. Het vormvrije karakter van het eigenhandig testament, op voorwaarde dat het gedateerd en ondertekend wordt door de testator, stelt ons allen in staat om zelf – in onze huiskamer- een testament op te stellen. Weliswaar verdient het aanbeveling dit – zo mogelijk – in bewaring te geven bij een notaris of later te bevestigen in een authentiek testament.

Hetzelfde geldt voor de opmaak en ondertekening van een zorgvolmacht. Een zorgvolmacht kan immers ook tussen lastgever en lasthebber(s) onderhands worden opgesteld. Let wel, de onderhandse zorgvolmacht is slechts geldig indien zij vervolgens ook wordt geregistreerd in het Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten, hetgeen eenvoudigweg gebeurt via verzoekschrift gericht aan de griffie van het vredegerecht. Bovendien kan deze onderhandse zorgvolmacht niet toegepast worden voor handelingen welke hoe dan ook, onder elke omstandigheid, de tussenkomst van een notaris vereisen. De aankoop van een onroerend goed in naam en voor rekening van de lastgever is bijgevolg onmogelijk met de onderhandse zorgvolmacht.

Ook indien men zou overwegen om een schenking te doen, kan dit in sommige gevallen onderhands. Zo kan een schenking van geld of een beleggingsportefeuille via een bankgift gebeuren. Het is echter wel van belang te beseffen dat bepaalde modaliteiten van een schenking, zoals het voorbehoud van vruchtgebruik, niet kunnen worden opgelegd zonder authentieke akte. Bovendien zal de schenking toch geregistreerd moeten worden indien men erfbelasting binnen een periode van (momenteel nog) drie jaar wenst te vermijden.

De tussenkomst van de (Belgische) notaris in de vermogens- en successieplanning praktijk mag dan wel in vele gevallen cruciaal zijn, toch is zij slechts één van zoveel facetten waarvoor op heden een oplossing of alternatief moet worden gezocht. Denken we maar aan de schenking die gepland stond voor een Nederlandse notaris, of een lopende procedure-vereffening verdeling waarbij naast de notaris, tevens de rechtbank betrokken is. Kan dit gewoon doorgaan? En wat dan met de algemene vergaderingen van de maatschappen of stichtingen, die weldra zullen samenkomen om over de goedkeuring van de jaarrekening te beslissen, kunnen die gewoon doorgaan?

Sommige antwoorden op deze vragen zijn relatief eenvoudig, andere zijn dan weer genuanceerd. Zo kan men, indien de statuten dit toelaten, bij volmacht stemmen op de algemene vergadering van de maatschap zodanig dat elk fysiek contact met de andere vennoten vermeden kan worden. De schenking voor een Nederlandse notaris lijkt ons dan weer eerder moeilijk; is dit een noodzakelijke verplaatsing? Wellicht niet – hoewel hierover geargumenteerd kan worden.

Maar samen staan we sterk!

De ernst van het COVID-19 virus en de impact ervan op het dagelijkse persoonlijke en economische leven had niemand durven voorspellen. De gevolgen dringen zich langzamerhand op, en de praktische moeilijkheden voor iedere beroepsgroep worden beetje bij beetje blootgelegd. Ook in onze dagelijkse Estate Planning praktijk worden we uitgedaagd pragmatisch met de huidige omstandigheden om te springen. Maar tegelijk doet het ons andermaal inzien dat voor elk probleem wel een oplossing bestaat.

Het Estate Planning Team van Moore Law zoekt graag samen met u naar alternatieve oplossingen in deze onzekere tijden.