#HR Legal
#Moore Law
#Zorgvuldigheidsplicht
Vlaanderen verscherpt zorgvuldigheidsplicht in risicosectoren: wat betekent dit voor u?
Vanaf 1 januari 2026 verandert er veel voor ondernemingen die actief zijn in de bouwsector, vleessector, schoonmaaksector of koeriersdiensten in Vlaanderen. De Vlaamse overheid voert een aangescherpte zorgvuldigheidsplicht in om illegale tewerkstelling van derdelanders (niet-EU-onderdanen) tegen te gaan. Dit betekent dat professionele opdrachtgevers, aannemers en onderaannemers proactief documenten moeten opvragen bij hun contractpartners. Wie dat nalaat, riskeert zware strafsancties. In dit artikel leest u wat de nieuwe verplichtingen precies inhouden, welke sectoren getroffen zijn, en hoe u zich hierop het best voorbereidt.
Bij de tewerkstelling van illegale derdelanders (niet-EU-onderdanen) loopt niet enkel de directe werkgever een risico op strafsancties. Het betreft (ongeacht de sector):
- de professionele opdrachtgevers;
- (hoofd)aannemers; en
- onderaannemers.
Voor ondernemingen actief in Vlaanderen geldt vanaf 1.1.2026 een bijkomende controleplicht (de zogenaamde zorgvuldigheidsplicht) voor wie de strafsancties wil vermijden. Dit houdt de verplichting in om proactief bepaalde gegevens en documenten op te vragen bij de rechtstreekse (onder)aannemer.
De in april 2024 reeds aangescherpte regeling is nooit toegepast omdat het op enkele punten te verregaand zou zijn. De Vlaamse regering zal de aanscherping nu gefaseerd invoeren. Voorlopig zal de aangescherpte zorgvuldigheidsplicht toepassing beperkt blijven tot 4 risicosectoren: de bouwsector, de vleessector, de schoonmaaksector en koeriersdiensten.
Tijdens de eerste 6 maanden van 2026, geldt een sensibiliserend gedoogbeleid. Leeft u hierna nog steeds niet de zorgvuldigheidsplicht na, dan riskeert u hoge strafsancties: een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en een boete van 4.800,00 tot 56.000,00 euro per betrokken illegale tewerkgestelde.
📆 Belangrijke deadlines:
- 1.1.2026: inwerkingtreding nieuwe regels
- 1.7.2026: einde gedoogbeleid.
Toepasselijke sectoren
Voorlopig is de reikwijdte van de nieuwe zorgvuldigheidsplicht beperkt tot enkele sectoren met verhoogd risico op illegale tewerkstelling.
De selectie gebeurde naar analogie met artikel 30bis en 30ter van de RSZ-wet (melding werken en inhoudingsplicht sociale en fiscale schulden). Enkel de bewakingssector werd expliciet uitgesloten waarna de koeriersdiensten werden toegevoegd voor deze nieuwe regelgeving. De nieuwe zorgvuldigheidsplicht zal vanaf 1.1.2026 van toepassing zijn op de volgende sectoren:
- De werken in onroerende staat, inclusief de levering van stortklaar beton
- De schoonmaaksector
- De vleessector
- De koeriersdiensten, specifiek de pakketbezorging in opdracht van postdiensten (zoals Bpost)
Voor de werken in onroerende staat, de schoonmaak- en vleessector gelden dezelfde uitzonderingen als voor de inhoudingsplicht en de melding van werken (bedragen excl. BTW):
| Situatie | Toepassingsplicht zorgvuldigheidsplicht |
|---|---|
| Waarde van de werken < 30.000 € én geen onderaannemer | ❌ Niet van toepassing |
| Waarde van de werken < 5.000 € én slechts 1 onderaannemer | ❌ Niet van toepassing |
| Waarde van de werken ≥ 30.000 € ongeacht onderaannemers | ✅ Wel van toepassing |
| Waarde van de werken < 30.000 € én er zijn meerdere onderaannemers betrokken | ✅ Wel van toepassing |
| Waarde van de werken tussen 5.000 € en 30.000 € én er is minstens één onderaannemer | ✅ Wel van toepassing |
Voor koeriersdiensten wordt er geen uitzondering voorzien waardoor de zorgvuldigheidsplicht altijd van toepassing is, ongeacht de waarde van de opdracht.
Strafrechtelijke aansprakelijkheid bij illegale tewerkstelling uitgebreid
Wat is illegale tewerkstelling?
Om strafrechtelijke aansprakelijk te zijn, is er vandaag in alle sectoren al sprake van illegale tewerkstelling wanneer een van de volgende elementen ontbreekt:
- geldige verblijfsvergunning of andere machtiging tot verblijf
- afschrift of gegevens van verblijfsvergunning beschikbaar voor inspectiediensten
- Dimona-aangifte (voor werknemers rechtstreeks in dienst van een Belgische werkgever)
- Limosa-aangifte (voor gedetacheerde of buitenlandse werknemers én zelfstandigen)
Vanaf 1.1.2026:
- is er bijkomend ook illegale tewerkstelling bij gebreke aan geldige toegang tot de arbeidsmarkt
- wordt ook het inschakelen van illegale zelfstandigen strafrechtelijk gesanctioneerd. Dit gaat om personen die een zelfstandige beroepsactiviteit uitoefenen zonder verblijfsmachtiging van meer dan 3 maanden, zonder toelating tot vestiging in België of zonder geldige Limosa-aangifte.
Wie loopt het risico op strafsancties?
Naast de rechtstreekse werkgevers, lopen andere betrokken ondernemingen en personen zoals de professionele opdrachtgever en (onder-)aannemers binnen de tewerkstellingsketen een risico.
Strafsancties vermijden wordt moeilijker?
Een eenvoudige clausule in de overeenkomst volstond tot nu toe voor alle sectoren om het risico te ontlopen. Daarin moest de rechtstreekse contractant bevestigen dat hij niet met illegale werknemers of zelfstandigen zou samenwerken. Vanaf 2026 volstaat dit niet langer voor 4 sectoren. Voor andere sectoren blijft het voldoende om een clausule in de overeenkomst op te nemen.
Naast de clausule, wordt voor de 4 sectoren dus een actieve controleplicht ingevoerd: de zogenaamde zorgvuldigheidsplicht. Dit betekent dat ondernemingen actief in deze sectoren voortaan actief moeten controleren of hun rechtstreekse partners zoals de professionele opdrachtgevers of (onder-) aannemers geen illegale tewerkstelling toepassen.
De strafrechtelijke aansprakelijkheid is van toepassing op de volgende partijen:
| Partij | Aansprakelijkheid | Voorwaarde voor aansprakelijkheid | Mogelijkheid tot uitsluiting van aansprakelijkheid |
|---|---|---|---|
| Professionele opdrachtgevers | Voor illegale tewerkstelling door:
| Enkel indien de opdrachtgever op de hoogte is van de illegale tewerkstelling | ✅ Ja, via schriftelijke verklaring én naleving zorgvuldigheidsplicht |
| Aannemers en onderaannemers | Voor illegale tewerkstelling door hun rechtstreekse onderaannemer | Onafhankelijk van kennis van de illegale tewerkstelling | ✅ Ja, via schriftelijke verklaring én naleving zorgvuldigheidsplicht |
| Hoofdaannemers en onderaannemers (in keten) | Voor illegale tewerkstelling door onrechtstreekse onderaannemers in een keten | Enkel indien ze op de hoogte zijn via voorafgaande kennisgeving door de sociale inspectie | ❌ Nee, uitsluiting via verklaring of naleving verplichtingen is niet mogelijk |
De zorgvuldigheidsplicht
Het zal (meestal) mogelijk zijn voor professionele opdrachtgevers, aannemer en onderaannemers om de strafrechtelijke aansprakelijkheid uit te sluiten op voorwaarde dat:
- In de overeenkomst een bevestiging wordt voorzien van de rechtstreekse contractant om niet met illegale werknemers of zelfstandigen samen te werken; én
- De zorgvuldigheidsplicht wordt nageleefd.
De zorgvuldigheidsplicht houdt in dat bepaalde gegevens en documenten worden opgevraagd bij de rechtstreekse contractant.
Op te vragen documenten
Toepassing: werken uitgevoerd door buitenlandse werknemers of zelfstandigen:
| Verblijfplaats derdelander | Op te vragen documenten |
|---|---|
| Binnen de Europese Economische Ruimte of EER (EU-landen+ Liechtenstein, Noorwegen en IJsland- |
|
| Buiten EER |
|
Verplichte stappen bij ontbrekende of onvolledige documenten
Wanneer de vereiste documenten ontbreken of onvolledig zijn, moet de professionele opdrachtgever of (onder-)aannemer zijn onderaannemer verzoeken om deze alsnog te bezorgen. Om bewijsredenen gebeurt dit bij voorkeur schriftelijk. Reageert de rechtstreekse onderaannemer niet, of blijkt dat de verstrekte informatie onjuist is, dan is de aannemer verplicht om de Vlaamse sociale inspectie, onmiddellijk en voorafgaand aan de werken, hiervan op de hoogte te brengen.
Geen online applicatie maar een melding aan de Vlaamse sociale inspectie
De Vlaamse overheid heeft op 24 oktober 2025 beslist om de praktische modaliteiten van deze meldingsplicht verder te verduidelijken. De geplande centrale database, waarin aannemers konden nakijken welke documenten de Vlaamse Sociale Inspectie al had, komt er uiteindelijk niet.
Hiervoor zal de professionele opdrachtgever of (onder-)aannemer dus zelf alle vereiste documenten moeten opvragen bij hun (onder)aannemers en deze zelf moeten bewaren voor een eventuele controle. Reageert een onderaannemer niet of bezorgt hij onvolledige informatie, dan zal de aannemer dit vóór de start van de werken moeten melden via het reeds bestaande digitale meldloket sociale fraude van de Vlaamse Sociale Inspectie.
Tijd voor actie
Vragen over de nieuwe zorgvuldigheidsplicht en over de voorbereiding die u kan treffen? Wij helpen u graag verder. Neem contact op met het HR Legal-team van Moore Law.
