Einde van de Kaasroute: schenken zonder schenkbelasting

Ten gevolge van de nieuwe regel dienen ook buitenlandse notariële schenkingsaktes ter registratie worden aangeboden in België, met de heffing van Belgische schenkbelasting tot gevolg. Dit hoeft evenwel niet te betekenen dat u voortaan steeds schenkbelasting bent verschuldigd op uw voorgenomen schenking. Wij geven hierna graag een overzicht van wat (niet langer) nog mogelijk is.

Onroerende goederen?

Voor de goede orde geven wij u mee dat het overzicht hieronder geen betrekking heeft op de schenking van onroerende goederen.

De schenking van in België gelegen onroerende goederen dient altijd voor een Belgische notaris te gebeuren zodat  hoe dan ook schenkbelasting verschuldigd is.

Daarentegen moet de schenking van een onroerend goed dat gelegen is het buitenland niet verplicht geregistreerd worden in België. En wellicht blijft dit ook zo : aanvankelijk was in het nieuwe wetsvoorstel voorzien dat ook buitenlandse schenkingsakten met betrekking tot buitenlandse onroerende goederen, verplicht zouden moeten worden geregistreerd in de toekomst. Deze verplichting wordt echter in het laatste  wetsvoorstel beperkt tot buitenlandse schenkingsakten van roerende goederen.

Schenking vóór 1 december 2020

Vooreerst is het zo dat de “Kaasroute” in beginsel nog een korte tijd geopend blijft. Het hangende wetsvoorstel bepaalt immers dat de nieuwe wet in werking treedt op 1 december 2020, zodat enkel notariële schenkingen gedaan in het buitenland, vanaf 1 december 2020 onderworpen zullen worden aan regels inzake registratieverplichting. U kan dus in beginsel uw roerende zaken, zoals bijvoorbeeld aandelen, alsnog notarieel schenken voor een Nederlandse notaris zonder dat deze schenking aanleiding geeft tot schenkbelasting, op voorwaarde dat deze schenking plaatsvindt vóór 1 december 2020. Het is daarbij van belang te vermelden dat de datum van inwerkingtreding van de nieuwe wet nog niet vaststaat.

In de mate dat u niet binnen de 3 jaar (binnenkort 4 in het Vlaamse Gewest) na de schenking komt te overlijden, is er evenmin erfbelasting verschuldigd over de geschonken goederen.

In sommige gevallen kan het daarom erg nuttig zijn om op relatief korte termijn alsnog een schenking voor de Nederlandse notaris te voltrekken. Dit is het geval voor roerende goederen waarvan over het algemeen wordt aangenomen dat zij enkel bij notariële akte geschonken kunnen worden, zoals aandelen of vorderingen. Daarnaast kunnen sommige modaliteiten van de schenking enkel bij notariële akte bedongen kunnen worden ; denk maar aan het voorbehouden vruchtgebruik van de schenkers, of de opname van een fidei commis de residuo beding, waardoor de geschonken goederen (of wat daarvan nog rest) bij overlijden van de eerste begiftigde, andermaal geschonken wordt aan een andere, opvolgende begiftigde.

Na voormelde datum leiden deze schenkingen, die in principe steeds via een notaris dienen te verlopen, tot de heffing van schenkbelasting (tenzij de inwerkingtreding niet op 1 december 2020 zou vallen). In Vlaanderen en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bedragen deze vaste tarieven resp. 3% (in rechte lijn en aan partners) en 7% (alle anderen). Voor Wallonië bedraagt dit resp. 3,3% en 5,5%. Let wel, deze vaste tarieven zijn nog steeds lager dan de progressieve tarieven erfbelasting, die kunnen oplopen tot resp. 30% (in rechte lijn en aan partners) en 80% (!) (voor alle anderen).

Onrechtstreekse schenkingen - bankgift

Hoewel de notariële akte de basisvorm is voor de schenking, kent ons recht daarop weliswaar enkele uitzonderingen, nl. de handgift en de bankgift, de vermomde schenking en de onrechtstreekse schenking. Deze schenkingen kunnen gebeuren zonder notariële akte, en dus zonder betaling van schenkbelasting.

Een effectenportefeuille bijvoorbeeld die u middels bankgift overmaakt aan uw kinderen leidt bijgevolg niet tot schenkbelasting ten gevolge van de wetswijziging. Hetzelfde geldt voor een kunstwerk dat u middels handgift aan hen zou schenken. Let wel, indien u de controle en de inkomsten van de geschonken goederen wenst te behouden door een voorbehoud van vruchtgebruik, bent u andermaal op een notariële akte aangewezen !

Familiale vennootschap

In alle drie de gewesten geldt een gehele vrijstelling van schenkbelasting over de schenking van een familiale onderneming of vennootschap. Deze schenking, die principieel bij notariële akte moet gebeuren, gebeurt aan een tarief van 0% indien aan de voorwaarden is voldaan. Deze voorwaarden hebben betrekking op het familiale aandelenbezit en de activiteit van de vennootschap. Eén van de vormvoorwaarden is dat deze schenking in België ter registratie wordt aangeboden. In se verandert er voor de schenkingen van deze familiale ondernemingen dan ook niets, zij blijven immers een vrijstelling genieten.

Aandelenschenking middels inschrijving van het register?

Schenkt u daarentegen de aandelen van uw patrimoniumvennootschap na 1 december 2020 voor een Nederlandse notaris, dan bent u schenkbelasting verschuldigd over de waarde van deze aandelen. U bent overeenkomstig de lezing van de wet zoals verdedigd door de meerderheid van rechtspraak en rechtsgeleerden immers aangewezen op een notariële schenkingsakte.

Het hof van beroep te Antwerpen laat in een arrest van 12 juni 2019 echter wel een kleine opening om schenkingen van aandelen louter door inschrijving in het aandelenregister mogelijk te maken. Aangezien de loutere inschrijving geen notariële schenkingsakte is die weldra verplicht te registreren is, leidt dergelijke schenking niet tot schenkbelasting. In een ander artikel in  deze nieuwsbrief wordt er dieper ingegaan op de mogelijke valkuilen en opportuniteiten van deze bijzondere uitspraak van het hof.

Alternatieve technieken

Tot slot zijn er nog talrijke andere technieken die men kan aanwenden in de voorgenomen successie-en vermogensplanning die als zodanig geen schenkbelasting tot gevolg hebben, maar wel dezelfde gevolgen inhouden van een schenking. Denk bijvoorbeeld maar aan een aanwasovereenkomst die kan worden aangewend in een planning tussen echtgenoten of ongehuwde partners. Ook creatieve planningen met een Belgische private stichting en/of de maatschap zijn mogelijk, zonder dat zij aanleiding zullen geven tot schenkbelasting.

Het team Estate Planning van Moore Law staat u hierin graag bij met woord en daad en helpt u bij het vinden van een geschikte oplossing op maat !