In de erf- en schenkbelasting bestaat er een gunstregime voor de overdracht van familiale vennootschappen met een reële economische activiteit. Vennootschappen die vastgoed op de balans hebben staan zijn een doorn in het oog van Vlabel die van oordeel is dat dit privé vermogen betreft en dat het beheer van vastgoed geen economische activiteit kan zijn. Indien de aandelen van deze vennootschappen bij dood (erfenis) of bij leven (schenking) worden overgedragen aan de erfgenamen, weigert Vlabel namelijk vaak de toepassing van het gunstregime. Het Grondwettelijk Hof heeft zich nu gemengd in de debatten met een voor de belastingplichtige gunstige uitspraak over de aandelen van een slagersvennootschap die verschillende panden, die niet werden gebruikt voor de slagersactiviteit, in bezit had. Aangezien deze uitspraak al wat stof heeft doen opwaaien en al eens uit de context getrokken durft te worden, zetten we graag voor u de precieze impact op een rijtje.
Over wat gaat het?
De gunstregeling voor de overdracht van familiale vennootschappen bevat een vermoeden van niet-activiteit. Indien de vennootschap veel vastgoed op haar balans heeft staan en weinig personeel, wordt deze vennootschap geacht geen activiteit te hebben. Dit vermoeden is echter weerlegbaar. In principe kan men een tegenbewijs leveren door aan te tonen dat de vennootschap toch een reële economische activiteit heeft, ondanks het feit dat er veel vastgoed en weinig personeel op de balans staat. Volgens Vlabel kan men dit tegenbewijs echter niet leveren, indien de vennootschap vastgoed op haar balans heeft staan dat niet gebruikt wordt voor de activiteit zelf. Het zogenaamde ‘privé-vastgoed’.
In de casus voor het Grondwettelijk Hof baatte de vennootschap een slagerij uit en kweekte zij haar eigen dieren. Daarnaast had de vennootschap ook een appartementsgebouw en een woonhuis in haar bezit. Door deze onroerende goederen voldeed de vennootschap dus niet aan de parameters en werd zij geacht geen economische activiteit te hebben. Aangezien het vastgoed niet volledig gebruikt werd voor de slagerij-activiteit, aanvaardde Vlabel geen tegenbewijs. De kinderen die de aandelen van deze vennootschap erfden, moesten hierop dus tot 27% erfbelasting betalen, in plaats van 3% onder het gunstregime.
Aangezien de vennootschap wel degelijk een economische activiteit had, nl. het uitbaten van een slagerij en het kweken van dieren, konden de erfgenamen niet akkoord gaan met dit standpunt. Er was dus sprake van een vennootschap met een economische activiteit. Eenvoudig gesteld konden de klanten elke dag in de slagerij hun boodschappen doen. Hoe kon de Vlaamse Belastingdienst dan hardmaken dat er geen economische activiteit in deze vennootschap aanwezig was?
Eerst werd de zaak voor de rechtbank van eerste aanleg te Gent gebracht, die de belastingplichtige gelijk gaf (zie ons artikel van 8 februari 2020). Vlabel legde zich hier niet bij neer en vervolgens kwam de case voor het hof van beroep te Gent. In een tussenarrest (lees: nog geen eindarrest) bevestigde het hof van beroep dit vonnis en gaf het de belastingplichtige dus gelijk (zie ons artikel van 29 juni 2021). Daarmee was de kous echter nog niet af. Vlabel had immers de ongrondwettelijkheid van het decreet ingeroepen waardoor het Hof de zaak doorverwees naar het Grondwettelijk Hof.
Wat heeft het Grondwettelijk Hof beslist in deze zaak?
In het tussenarrest van het hof van beroep te Gent werden dus een aantal vragen gesteld aan het Grondwettelijk Hof.
De vragen zijn eerder technisch. Het hof van beroep bevestigt namelijk in haar tussenarrest dat vennootschappen met een economische activiteit die ook privévastgoed op hun balans hebben staan volledig onder het gunstregime kunnen vallen en bijgevolg volledig aan 3% vererfd (of aan 0% geschonken) kunnen worden. Is het dan oneerlijk (lees: een schending van het gelijkheidsbeginsel) dat mensen die hun activiteit niet uitoefenen in een vennootschap, maar in een gewone eenmanszaakof mensen die hun privévastgoed in een aparte vennootschap hebben opgebouwd, voor dat vastgoed-deel niet kunnen genieten van het gunstregime?
Het Grondwettelijk Hof ziet hier geen probleem in. Het Hof stelt dat de decreetgever zelf kon kiezen hoe hij de gunstregeling voor familiale vennootschappen wilde opmaken en deze er uitdrukkelijk voor heeft gekozen om het ‘privévastgoed’ in een familiale vennootschap met een economische activiteit niet uit te sluiten van het gunstregime. Ten slotte heeft Vlabel volgens het Hof nog steeds de mogelijkheid om fiscaal misbruik in te roepen indien ze van oordeel is dat de inbreng van het vastgoed in de vennootschap met een economische activiteit indruist tegen het doel van de wet.
Het Grondwettelijk Hof besluit dus dat er geen schending is en verwijst de zaak terug naar het hof van beroep te Gent.
Wat is de impact van deze uitspraak?
De impact van deze uitspraak situeert zich dus voornamelijk rond de kwestie van het tegenbewijs en de ongelijkheid tussen familiale vennootschappen met vastgoed en eenmanszaken met vastgoed die worden overgedragen naar de volgende generatie.
De impact is niet te onderschatten en leert ons onder meer het volgende:
- Het feit dat een familiale vennootschap met een economische activiteit, zoals een slagerij, ook privé-vastgoed op haar balans heeft staan, doet geen afbreuk aan het feit dat deze volledige vennootschap onder het gunstregime valt.
- Indien Vlabel van oordeel is dat het niet correct is dat deze aandelen vererfd worden onder het gunstregime, heeft zij nog steeds de mogelijkheid om aan te tonen dat de inbreng van deze onroerende goederen in de vennootschap fiscaal misbruik was. Deze piste had Vlabel niet bewandeld, maar mogelijk zal ze n.a.v. deze uitspraak de mogelijkheden hiertoe in de toekomst wel verder bekijken.
- Het Grondwettelijk Hof legt de bal uitdrukkelijk in het kamp van de decreetgever. Indien men ‘privé-vastgoed’ in een vennootschap wenst uit te sluiten van het gunstregime, zal de decreetgever het regime moeten hervormen.
Is deze beslissing belangrijk voor vastgoedvennootschappen?
In de praktijk is er nogal wat discussie over de toepassing van het gunstregime op de zogenoemde ‘echte vastgoedvennootschappen’. Dit zijn vennootschappen die als activiteit de verhuur of de aan-en verkoop van vastgoed hebben. Vlabel oordeelt vaak dat dergelijke vastgoedactiviteiten, geen reële economisch activiteit zijn. Het hof van beroep te Gent heeft nochtans al in twee arresten bevestigd dat het actieve beheer van vastgoed wel degelijk een economische activiteit kan zijn (zie ons artikel van 29 juni 2021 en ons artikel van 14 december 2022).
Voor het Grondwettelijk Hof lag echter een andere discussie aan de grondslag, namelijk kan een vennootschap met een andere activiteit, zoals een slagerij, die eveneens vastgoed op de balans heeft staan, genieten van het gunstregime? Het Grondwettelijk Hof moest zich dus niet uitspreken over ‘echte vastgoedactiviteiten’. Vlabel stelde nochtans in veel discussies omtrent deze echte vastgoedvennootschappen, dat zij de uitspraak van het Grondwettelijk Hof zou afwachten vooraleer zij een standpunt zou innemen.
Het arrest van het Grondwettelijk Hof ging zoals gesteld niet over echte vastgoedvennootschappen, maar is wel belangrijk voor de discussie omtrent het tegenbewijs. Nu het Grondwettelijk Hof geen ongrondwettelijkheid ziet, zal Vlabel deze dossiers terug moeten oppikken. De vraag rest of Vlabel dan de rechtspraak van het hof van beroep te Gent zal volgen die duidelijk stelt dat actieve vastgoedactiviteiten wel degelijk een reële economische activiteit kunnen zijn.
Is het nu de moment om mijn aandelen van mijn familiale- en/of vastgoedvennootschap te plannen?
Het Grondwettelijk Hof heeft in haar arrest uitdrukkelijk de bal in het kamp van de decreetgever gelegd. Ook zijn er sinds deze uitspraak verschillende – vaak ongenuanceerde en juridisch betwistbare – artikelen in de nationale pers verschenen over het gunstregime voor familiale vennootschappen. Met de aankomende verkiezingen, wijzen alle pijlen bijgevolg in de richting van een hervorming van het gunstregime.
Het is dan ook geen toeval dat er op 29 maart 2023 al een decreetvoorstel tot hervorming van de gunstregeling voor familiale vennootschappen is ingediend. In dit voorstel wil men de overeenstemmende waarde van onroerende goederen die hoofdzakelijk tot private bewoning worden aangewend én de passief belegde activa uitsluiten van het gunstregime.
Indien u denkt aan het plannen van de aandelen van uw vennootschap met vastgoed op de balans, lijkt het ons wel aangewezen om deze analyse nu al te maken. Het is immers duidelijk dat er wijzigingen op komst zijn.
Aarzel dan ook niet om contact met ons op te nemen omtrent uw vragen.
