Situering
Levensverzekeringen zijn een vaak gebruikt product in successieplanningen. Een veel voorkomende situatie is dat verzekeringnemer (A) een levensverzekering (Tak 21 of Tak 23) afsluit, zodat bij zijn eigen overlijden een som toekomt aan een andere begunstigde (B).
De uitkering van zo’n polis is in Vlaanderen belastbaar in de erfbelasting. De begunstigde (B) wordt geacht deze tegoeden te krijgen als een legaat van A. Begunstigde B zal hierop dus erfbelasting betalen.
Verzekeringsgift
Door de verzekering te schenken kan in principe de erfbelasting en/of andere fiscale lasten vermeden worden. Er werd immers aangenomen dat de nieuwe verzekeringnemer B voortaan zichzelf begunstigt en er dus sprake is van een beding ten behoeve van zichzelf. En dat is dan weer niet belastbaar met erfbelasting.
Er is echter wel schenkbelasting verschuldigd op de schenking van de polis.
Aldus kon de schenking van een polis ervoor zorgen dat het verzekerde kapitaal aan de begunstigde toekwam tegen een vlak tarief schenkbelasting van 3% in plaats van de hoge progressieve tarieven van de erfbelasting.
De Vlaamse decreetgever en de Vlaamse Belastingadministratie (Vlabel) hebben in het verleden echter een andere regeling uitgewerkt.
Standpunt Vlabel nr. 15142 en decreet 23 december 2016
Volgens Vlabel was er voor overlijdens vanaf 1 maart 2016 wel nog erfbelasting verschuldigd op de uitkering van verzekeringspolissen zelfs als die reeds met toepassing van schenkbelasting werden geschonken. De overheid passeerde bijgevolg twee keer langs de kassa. Eenmaal bij het innen van de schenkbelasting en een tweede maal bij de inning van de erfbelasting. Dit standpunt stuitte omwille van de dubbele economische belasting op veel kritiek.
Een jaar later, met name in januari 2017, werd dit standpunt in een decreet verankerd, maar wel met een billijkheidscorrectie. Er is met deze correctie slechts erfbelasting verschuldigd op het verschil tussen de uitkering bij het overlijden en de waarde van de verzekeringspolis op het ogenblik van de schenking, de zogenoemde aftrekregeling.
Een voorbeeld kan dit verduidelijken. Stel dat A de polis met een waarde van 100 schenkt aan B. Er is schenkbelasting verschuldigd op 100. Enkele jaren later overlijdt A en bij zijn overlijden is de polis 120 waard. Er is dan nog erfbelasting door B verschuldigd op 20.
Er zijn bijgevolg drie situaties:
Een overlijden voor 1 maart 2016: geen erfbelasting op een verzekeringsgift die met toepassing van schenkbelasting werd geschonken.
Een overlijden tussen 1 maart 2016 - 1 januari 2017: erfbelasting op de gedane verzekeringsgift, zelfs indien deze met toepassing van schenkbelasting werd geschonken.
Een overlijden na 1 januari 2017: erfbelasting op de gedane verzekeringsgift, maar de grondslag voor deze erfbelasting wordt verminderd met de grondslag waarop reeds schenkbelasting werd geheven.
De vraag bleef bijgevolg wat er moet gebeuren met de mensen die een levensverzekering hebben geschonken en zijn overleden tussen 1 maart 2016 en 1 januari 2017? Kunnen zij genieten van deze billijkheidscorrectie uit het decreet of moeten zij conform het oude standpunt van Vlabel dubbel betalen?
Overlijdens na 1 maart 2016 en voor januari 2017
Het Grondwettelijk Hof heeft zich op 9 december 2021 uitgesproken over deze kwestie. Toegepast op ons voorbeeld moest A schenkbelasting betalen op 100 en vervolgens moest B erfbelasting betalen op 120. Het Hof stelde dat indien een verzekeringspolis is geschonken met betaling van schenkbelasting, deze nadien (bij de uitkering) niet opnieuw volledig belast mag worden met erfbelasting. De aftrekregeling die nadien pas als billijkheidscorrectie in het decreet is ingevoerd, moet dus ook worden toegepast op overlijdens van voor 1 januari 2017.
Verzoek tot toepassing aftrekregeling indienen bij Vlabel
Vlabel heeft dan op 20 december 2021 zijn standpunt nr. 15.142 aangepast. In navolging van het arrest van het Grondwettelijk Hof kan de aftrekregeling, die pas nadien in het decreet werd ingevoerd, voor overlijdens tussen 1 maart 2016 en 1 januari 2017 toegepast worden op verzoek van de belastingplichtige. De grondslag voor de betaalde erfbelasting kan verminderd worden met het bedrag dat als belastbare grondslag heeft gediend voor de heffing van de schenkbelasting. Zo kan de dubbel betaalde belasting teruggevorderd worden.
Wenst u meer informatie over de dubbele heffing op verzekeringsgiften en de mogelijkheid een rechtzetting te bekomen ? Aarzel niet contact op te nemen met ons team Estate Planning.
