Overslaan en naar de inhoud gaan
#Estate planning

Belastingvrije piste via onverdeeldheid in huwelijkscontract

dinsdag 10/03/2020

In een stelsel van scheiding van goederen kent ons huwelijksvermogensrecht reeds lang een mechanisme tot bescherming van de langstlevende echtgenoot via een (optioneel) finaal verrekenbeding. De grote voordelen van deze regeling liggen hierin dat men het principe van afgescheiden vermogens behoudt, maar tegelijk een bescherming kan bieden aan de langstlevende partner. Deze solidariteit tussen echtgenoten wordt heel zwaar belast wordt met erfbelasting (100 procent!).

Sedert de decretale wijzigingen van 8 december 2017 was het dus nodig om alternatieven te zoeken voor het (optioneel) finaal verrekenbeding. Recent kwam er hieromtrent goed nieuws voor echtgenoten getrouwd onder het stelsel van scheiding van goederen. In een voorafgaande beslissing (gepubliceerd op 17 december 2019) werd de toebedeling van een onverdeeldheid via huwelijkscontract aan de langstlevende echtgenoot door Vlabel als een valabel niet-belastbaar alternatief bevonden (wat betreft de erfbelasting).

Via deze clausule zullen echtgenoten een onverdeeldheid door een beding in het huwelijkscontract bij overlijden belastingvrij kunnen toebedelen aan de langstlevende echtgenoot (behoudens eventuele registratiebelasting bij onroerende goederen). Dit noemt men een verblijvingsbeding.

De erfbelasting is in beginsel niet van toepassing op het verblijvingsbeding van onverdeelde goederen via het huwelijkscontract omdat de langstlevende echtgenoot niets uit de nalatenschap verkrijgt in zijn hoedanigheid van erfgenaam, maar wel als echtgenoot naar aanleiding van de vereffening-verdeling van het huwelijksstelsel.

Fictiebepalingen - wel voor huwgemeenschap…

Nochtans heeft de wetgever doorheen de jaren verscheidene artikelen (“fictiebepalingen”) in het leven geroepen waardoor een persoon toch onderworpen wordt aan de erfbelasting hoewel hij in strikte zin niets erft. De hamvraag is of deze fictiebepalingen van toepassing zijn op dit verblijvingsbeding van de onverdeeldheid via het huwelijkscontract.

In stelsels met een huwgemeenschap zal de langstlevende echtgenoot erfbelasting verschuldigd zijn op alles wat hij bovenop de helft van het gemeenschappelijk vermogen verkrijgt, nu de wet dit uitdrukkelijk zo voorziet. (art. 2.7.1.0.4 VCF)

Stellen we ons een huwgemeenschap voor met een waarde van 1.000 die geheel wordt toebedeeld aan de langstlevende, dan zal die langstlevende erfbelasting verschuldigd zijn op alles wat hij of zij meer verkrijgt dan de helft van de huwgemeenschap, d.w.z. op 500.

… Niet voor onverdeeldheden

Deze fictiebepaling is echter niet van toepassing op de toebedeling van een onverdeeldheid aan de langstlevende echtgenoot omdat de toebedeling van een onverdeeldheid aan een echtgenoot op vandaag nu eenmaal niet door de wet fiscale wet geviseerd is. Het verblijvingsbeding van onverdeelde goederen zal ook niet belast kunnen worden als schenking aangezien dergelijke afspraken in het huwelijkscontract geen schenkingen zijn, maar huwelijksvoordelen.

Stellen we ons twee echtgenoten voor die samen een roerend vermogen 1.000 in onverdeeldheid aanhouden. De ene echtgenoot heeft voor 900 bijgedragen aan die onverdeeldheid terwijl de andere slechts 100 bijdroeg. Indien dit onverdeeld vermogen via huwelijkscontract overgedragen wordt aan de langstlevende, vormt dit geen schenking noch een erfenis, maar een huwelijksvoordeel. Er is noch erfbelasting noch schenkbelasting verschuldigd, ook niet indien diegene die slechts 100 bijdroeg nu de gehele onverdeeldheid met waarde van 1.000 bekomt.

Noteer wel dat dergelijke verrichtingen met onroerend goed aanleiding zullen geven tot kooprecht en/of verdeelrecht !

Kiest u niet beter voor aanwas ?

De bescherming van de langstlevende echtgenoot kan ook gebeuren via een beding van aanwas. Zoals bekend is dit beding van aanwas aan strenge voorwaarden gekoppeld. De inbreng en de levensverwachting van beide echtgenoten dienen gelijkaardig te zijn, zonder mogelijkheid om de ongelijkheid in leeftijd te compenseren via een ongelijke inbreng. Indien niet voldaan is aan deze voorwaarden, zullen de goederen bedeeld via het beding van aanwas, alsnog onderworpen worden aan de schenk- of erfbelasting.

Maar het verblijvingsbeding van de onverdeeldheid via een huwelijkscontract dient niet te voldoen aan deze voorwaarden ; het gaat immers om een geheel ander mechanisme. Voor huwelijkspartners met een ongelijke levensverwachting of wiens vermogens niet gelijkwaardig zijn, kan een aanwasovereenkomst op fiscaal vlak mogelijks geen uitkomst bieden. Het verblijvingsbeding over de onverdeeldheid kan dit echter wel !

Ongehuwde partners zullen van deze nieuwe techniek uiteraard geen gebruik kunnen maken, nu dit exclusief aan gehuwden is voorbehouden. Voor hen blijft net als vroeger het aanwasmechanisme openstaan.

En de (stief-)kinderen ?

Huwelijksvoordelen zijn weliswaar geen schenkingen of erfenissen (zodat ze op fiscaal vlak ook niet als dusdanig behandeld worden), maar zouden wel de rechten van (stief-)kinderen kunnen aantasten, indien er te veel vermogen naar de langstlevende (stief-) ouder gaat. Het burgerlijk wetboek geeft daarom een correctiemogelijkheid aan die (stief-)kinderen om de overbedeling aan de langstlevende gedeeltelijk ongedaan te maken.

Correcte aanwasovereenkomsten doorstaan echter wél de aanspraken van (stief-)kinderen, indien het contract inderdaad een echt kanscontract is waarbij voor beide partijen de kans op winst of verlies even groot is.

Ook het vraagstuk van de (stief-)kinderen moet dus mee overwogen worden bij de vermogensplanning tussen partners.

Besluit

Deze nieuwe (niet-belaste) techniek is welgekomen om de bescherming van de langstlevende te realiseren zonder dat deze langstlevende erfbelasting dient te betalen.

Een evaluatie van uw huwelijkscontract kan dus aan de orde zijn. Het is een puzzel, waarin heel wat belangen tegenover elkaar moeten afgewogen worden.

Neem contact op met één van onze advocaten

Peter Meeuwssen

Peter Meeuwssen

Partner - Advocaat

Contact
Dirk De Groot

Dirk De Groot

Partner - Advocaat

Contact
Robby Ackermans

Robby Ackermans

Partner - Advocaat

Contact