Annulaties door Corona: zijn de kosten voor u?

Vele ondernemingen zijn afhankelijk van leveranciers uit reeds getroffen gebieden. Zij stellen vast dat noodzakelijke toeleveringen stopgezet worden en zij hierdoor op hun beurt hun klanten moeten teleurstellen. Anderzijds stellen vele organisatoren van evenementen, dan wel klanten die een evenement geboekt hebben, zich de vraag of het Coronavirus een geldige reden vormt om deze evenementen te annuleren.

Dit leidt tot de volgende vraag: vormt het Coronavirus een situatie van overmacht die u of uw klanten bevrijdt van de aangegane verbintenissen?

Uw leverancier levert niet meer: kan u zelf overmacht inroepen ten aanzien van uw klanten?

In de eerste plaats is het aangewezen om de contractvoorwaarden (contract, algemene voorwaarden,…) grondig na te kijken. Vaak wordt hierin voorzien dat men zelf niet aansprakelijk kan gesteld worden voor zaken waarvoor men van een derde partij afhankelijk is. Een dergelijke bepaling kan verhinderen dat u alsnog een vergoeding aan uw klant verschuldigd bent wegens een laattijdige levering of dienst, of wegens het geheel ontbreken ervan.

Indien hieromtrent contractueel niets werd voorzien, stelt zich de vraag of het in gebreke blijven van uw leveranciers betekent dat u zelf overmacht kan inroepen ten aanzien van uw klanten.

Naar Belgisch recht is men bij niet-nakoming van verbintenissen, dan wel bij vertraging van de uitvoering ervan, een schadevergoeding verschuldigd, behalve indien dit het gevolg zou zijn van een vreemde oorzaak die niet aan de schuldenaar toerekenbaar is en er geen sprake is van kwade trouw (art. 1147 BW). Wanneer de schuldenaar wordt verhinderd door overmacht, is er geen schadevergoeding verschuldigd (art. 1148 BW).

Overmacht wordt aanzien als een onoverkomelijk beletsel voor de nakoming van een verbintenis. Het betreft dus een externe omstandigheid die vreemd is aan de schuldenaar en die het onmogelijk maakt om zijn verbintenissen uit te voeren.

Hierin zitten dus twee voorwaarden:

1. Het moet (tijdelijk) onmogelijk zijn om uw verbintenis uit te voeren.

2. Deze onmogelijkheid mag niet aan u toe te rekenen zijn. Onder deze tweede voorwaarde wordt vaak begrepen dat de onmogelijkheid onvoorzienbaar en onvermijdelijk moet zijn.

Inzake de vereiste “onmogelijkheid” zijn er twee strekkingen terug te vinden.

• De ene strekking meent als principe dat er een ‘absolute’ onmogelijkheid moet zijn alvorens er sprake is van overmacht. Er zou volgens die strekking dus geen enkele andere oplossing voorhanden mogen zijn.

• De andere strekking stelt dan weer dat het ‘redelijkerwijze’ onmogelijk moet zijn om uw verbintenissen uit te voeren (“relatieve overmacht”). Deze strekking stelt dat men niet redelijkerwijze van u kan verwachten om de gevolgen van het virus voor uw eigen leveranciers in schatten, noch om deze ten alle tijde te voorkomen.

Wij menen dat deze tweede strekking de voorkeur geniet. Indien u kan aantonen dat het redelijkerwijs niet mogelijk was om de verbintenis uit te voeren, kan overmacht ingeroepen worden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn indien het niet mogelijk was om op korte termijn en aan normale voorwaarden een nieuwe leverancier te vinden.

Bevrijdt overmacht u volledig van uw verplichtingen tot levering van het goed of de uitvoering van de vooropgestelde diensten?

Hierbij is het belangrijk om na te gaan of er sprake is van een definitieve overmacht, dan wel van een tijdelijke overmacht.

Bij definitieve overmacht, bent u definitief bevrijd van uw verplichtingen.

Indien het gaat om een tijdelijke overmacht, worden uw verplichtingen geschorst tot zolang de overmachtssituatie van toepassing is, indien de aard van uw verbintenissen en de overeenkomst met uw klant dit toelaten. Van zodra de uitvoering terug mogelijk is, zal u uw verplichtingen terug moeten nakomen.

Kan een evenement ten alle tijde geannuleerd worden op grond van het Coronavirus?

Tot 12 maart was er in België nog geen wettelijke verplichting om alle evenementen af te gelasten.

Vormt het Coronavirus in dat geval het ultieme argument om ieder evenement toch af te gelasten als organisator, dan wel als klant?

Ook hier dienen in de eerste plaats de toepasselijke contractuele bepalingen nagekeken te worden. Werd een dergelijke situatie hierin voorzien, dan zullen de bepalingen hieromtrent van toepassing zijn. Het is dan ook mogelijk dat er bij annulering alsnog een vergoeding verschuldigd is.

Wanneer niets voorzien werd in het contract, dienen opnieuw de twee toepassingsvoorwaarden van overmacht nagekeken te worden in de concrete situatie.

Gelet op de adviezen die door de overheid, dan wel experten verspreid werden, waarbij werd aangeraden om (grotere) evenementen niet meer te laten plaatsvinden, zijn er argumenten om te stellen dat het redelijkerwijze niet langer verwacht kon worden dat men een gepland evenement alsnog laat doorgaan.

Sinds de communicatie van de federale overheid op 12 maart, is duidelijk dat er zich na 12 maart wel een situatie van overmacht voordoet in het kader van de organisatie van evenementen. Voor de concrete gevolgen hiervan in elke individuele situatie, zal het aangewezen blijven om de contractuele situatie van de partijen goed na te gaan.